اولین میراث ایرانی ثبت شده در یونسکو در سال 1979 زیگورات دوراونتاش می باشد که بیشتر به چغازنبیل معروف است. نیایشگاهی باستانی است که حدود 1250 سال پیش از میلاد در تمدن ایلام ساخته شد.
معماری منحصر به فرد آن برای باستان شناسان و علاقه مندان به تاریخ و میراث فرهنگی جهانی شناخته شده است. خاور شناسان چغازنبیل را کهن ترین ساختمان مذهبی شناخته شده در ایران می دانند.
معبد چغازنبیل در جنوب غربی ایران در شهرستان شوش استان خوزستان و در نزدیکی منطقه باستانی هفت تپه واقع شده است. مجموعه مذهبی دوراونتاش در دوران شاه ایلامی ناپیریشا در ستایش اینشوشیناک ایزد نگهبان شوش ساخته شد.
این بنا نخستین بار توسط براون (Boraven) کارشناس نیوزلندی شرکت نفت ایران و انگلیس در سال 1936 میلادی کشف گردید و طی سال های 1953 و 1963 میلادی توسط رومن گیرشمن حفاری گردید.
بلندی آغازین این بنا 52 متر و 5 طبقه بوده است. امروزه ارتفاع آن 25 متر و تنها 2 طبقه و نیم از آن باقی مانده است.
تفاوت زیگورات چغازنبیل با زیگورات های بین النهرین در این است که در آن منطقه ، طبقات بالایی زیگوراتها روی طبقه زیرین بنا می شوند اما زیگورات چغازنبیل بدین شکل است که تمام طبقات شالوده مجزایی دارند و همه آن ها از کف زمین بنیان گرفته اند.
زیگورات 5 طبقه داشت و به صورت هرم از پایین به بالا کوچکتر می شد ، بر بالای آن معبد کوچکی که ایلامی ها به آن کوکونو می گفتند ساخته شد که به دو ایزد حامی امپراتوری ایلام ، ناپیریشا و اینشوشیناک اختصاص داشت.
به جز طبقات اول و پنجم که تو خالی بوده و دارای الحاقاتی به شکل اتاق بوده اند ، بقیه طبقات تو پر بوده که با خشت پر شده اند. معبد از سه حصار تو در توی خشتی تشکیل شده که به ترتیب عبارتند از:
معبد اصلی (زیگورات) در مرکز حصار اول
کاخ ها و معابد کوچک در حصار دوم
آرامگاه های زیر زمینی سلطنتی و کاخ های سلطنتی و تصفیه خانه آب در حصار سوم
جالب است بدانید دور تا دور زیگورات ، آجرهایی به خط میخی ایلامی به چشم می خورد که نام سازنده بنا و هدف از ساخت آن را نشان می دهند.
