باغ های ایرانی باغ هایی هستند با معماری خاص و عناصری از جمله ساختار هندسی ، آب و درختان و ساختمان میانی که بیشتر در فلات ایران و مناطق پیرامونی آن ساخته شده اند. سه ساختار و طراحی منحصر به فرد ، باغ ایرانی را از سایر باغ ها متمایز می کند:
1- در مسیر عبور جوی آب قرار دارد.
2- با دیوارهای بلند محصور است.
3- عمارت تابستانی و استخر آب در آن دیده می شود.
9 باغ از باغ های ایرانی به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یافته اند که عبارتند از:
پاسارگاد در مرو دشت فارس
ارم در شیراز
چهل ستون در اصفهان
فین در کاشان
عباس آباد
باغ شازده در ماهان کرمان
دولت آباد در یزد
پهلوان پو در مهریز یزد
اکبریه در بیرجند
مجموعه 9 باغ ایرانی در ایران و دو باغ در هند و یک باغ در پاکستان ، در سال 2011 به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.
باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماری این باغ ها دانسته اند. کوروش بزرگ شخصا دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درخت ها نیز به چه شکل کاشته شوند و در واقع هندسی سازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده است.
در دوره ساسانیان نیز باغ ها در جلوی کاخ ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دوره اسلامی نیز ادامه یافت.
قدیمی ترین سند تصویری که نظم باغ ایرانی را به تصویر می کشد به دوره ساسانیان باز می گردد. در نقش برجسته طاق بستان ، صحنه شکار خسرو پرویز ، طرح باغ - شکار او را در طاق بستان نشان می دهد. این نقش برجسته تا حدود زیادی هندسه باغ و عملکرد آن را هویدا می کند.
این باغ ها به عنوان یک ساختار کامل ، بیانگر رابطه تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی است و نشانه ای از سازگار نمودن و همسو کردن نیازهای انسان و طبیعت است.
